De scholen van het NPO gaan dieper in op werkplek leren. Het werkplek leren is anders dan stage. Het werkplek leren richt zich op de periode voor de individuele stage. Werkplek leren is een vorm van beroepsvoorbereidend leren door een groep leerlingen in een reële werksituatie. Het verschil met stage is dat bij de stage er individueel wordt gewerkt en dat het leerproces door interactie tussen werken en de aanwezige kennis individueel plaatsvindt. Bij werkplek leren kan dit ook plaatsvinden maar het productieproces dan wel de dienstverlening zijn vooral bedoeld als kennismaken met werkomstandigheden van een reëel arbeidsproces. De scholen hebben diverse varianten ontwikkeld, die onderling ietwat verschillen, en zijn zover gekomen dat bij hen de behoefte is ontstaan hun ervaringen gezamenlijk op te pakken. Zij hebben daarbij verschillende doelen. Allereerst natuurlijk het beter voorbereiden van de leerling op werken. Verder de onderlinge uitwisseling NPO en daarmee de kennisdeling. Het versterken van de relatie met werkgevers. Tot slot het bieden van informatie aan de collega-scholen voor Praktijkonderwijs Nederland.
Een aantal organisatorische modellen van werkplek leren.
* Meewerken van een groep(je) leerlingen in een externe facilitaire dienst. Veelvuldig komt voor dat leerlingen gaan meewerken in een kantine of deze zelfs beheren, dat zij participeren in de schoonmaak, het onderhoud en keukendiensten verrichten. Kenmerkend hierbij is dat de arbeidssituatie bij de leerlingen in hoofdlijnen bekend is, maar dat hun positie, hun taak, hun verantwoordelijkheid en dikwijls ook hun zelfstandigheid in meer of mindere mate anders zijn. Dikwijls hebben ze ook met een andere begeleider te maken dan op school.
* Gezamenlijk onder eigen begeleiding van de school een aangenomen klus van derden uitvoeren. Het onderhouden van een tuin en bestraten van een stukje wegdek zijn hier voorbeelden van. Het sociale element in de arbeidssituatie verschilt van de school omdat het buiten de school is gelegen. Het belangrijkste kenmerk is het realiseren van een gezamenlijk opdracht met als resultaat dat externen het beoordelen. Dit vraagt arbeidsdiscipline en kwaliteitszorg. Het biedt de mogelijkheid tot het uitbreiden van het vakmanschap.
* Een groepje leerlingen gaat onder leiding van de school en bedrijf in een bedrijf aan het werk met een duidelijk omschreven opdracht. Voorbeeld zijn het gaan vakken vullen in een supermarkt of meedoen bij de productie van lantaarnpalen in een bedrijf. De arbeidssituatie is nieuw en reëel. Er wordt zinvol werk gedaan dat correct moet worden uitgevoerd en waar kwaliteitseisen aan gesteld worden. Het sociale element is aanwezig. Een klant of een collega kan iets vragen en dat geeft een extra dimensie aan deze vorm van werkplek leren.
* De leerlingen als groep in een bedrijf, onder begeleiding van een bedrijfsfunctionaris kan worden ingezet in het arbeidsproces. De school blijft wel eindverantwoordelijk voor de leerling, maar de directe begeleiding en daarom ook de beoordeling ligt bij het bedrijf. De eisen die gesteld worden zijn vooraf bekend. In deze situatie kunnen de mogelijkheden van het werkplek leren ten volle worden benut. Dit model biedt ook aan de werkgever voordelen voor selectie van personeel. (stagiaires)